Korzyści z zastosowania nawozów mineralnych w rolnictwie, w tym między innymi zawierających azot lub przyswajalny fosfor są powszechnie znane. Debatując nad stosownością zabiegów agrotechnicznych warto zadać sobie pytania.
Jaki wpływ mają mikroorganizmy na uprawę roślin? W glebie nie wszystkie składniki odżywcze, pomimo występowania, są dostępne dla rośliny. Jako przykład może posłużyć fosfor, który pomimo wysokiej zawartości w formie ogólnej, w większości występuje w formie nieprzyswajalnej.
Rozwiązaniem może być zastosowanie dodatkowego nawozu o wysokiej zawartości fosforu przyswajalnego, lub też biologiczna alternatywa w postaci mikroorganizmów mających zdolność do przekształcania fosforu do form dostępnych dla roślin. Proces jest ten szeroko opisany w publikacjach naukowych i literaturze, a mikroorganizmy najlepiej poznane i wysokiej skuteczności to np. Bacillus megaterium, Bacillus cereus, Bacillus subtillis, Pseudomonas fluorescens, Rhizobium leguminosarum, Peanibacillus polymyxa.
Kolejny z makroelementów, który jest kluczowym w warunkowaniu ilości i jakości plonu jest azot. Z powodu obowiązujących regulacji i ustaw, rolnik jest zmuszony do redukcji stosowania nawozów syntetycznych zawierających azot. Nie mniej jednak, każdy powinien być świadomy, dlaczego akurat takie regulacje są wprowadzane. Nadmiar zastosowanego azotu nie zostaje w glebie, jest cząsteczką łatwo wymywaną, która trafia do zbiorników wód powierzchniowych. Efektem jest eutrofizacja jezior i stawów.
Czy istnieje sposób, który pozwoli na zmniejszenie użycia nawozów syntetycznych, jednocześnie dostarczając azot w niezbędnej ilości? Z ratunkiem przychodzą tutaj mikroorganizmy wiążące wolny azot. Warto nadmienić że mikroorganizmy, nie będą w stanie związać nam 150-200kg czystego azotu, bo jest to nie możliwe. Efektywność bakterii wiążących wolny azot średnio waha się w granicach 20-30kg czystego azotu związanego na hektar uprawy. Naukowcy publikują skrajne przypadki, kiedy po przeliczeniu uzyskiwali wydajność wiązania azotu na poziomie 50kg w czystym składniku. Bakterie wiążące wolny azot występujące w glebie należą głownie do grupy z rodzaju Azotobacter, Azospirillum, Bacillus, Rhizobium i Peanibacillus.
Najwyższą wydajnością w wiązaniu azotu wykazują enzymy nitrogenazy wytwarzane przez bakterie z rodzaju Azotobacter i Azopirillum. Faktem jest, że powyższe mikroorganizmy występują glebach roślin uprawnych, jednakże ich populacja poprzez zabiegi agrotechniczne i agrochemiczne jest zbyt niska, aby mogła one efektywnie wykorzystywać azot z powietrza. Rozwiązaniem tego problemu jest uzupełnienie rodzimej populacji mikroorganizmów, dzięki czemu wzrasta wydajność wiązania wolnego azotu.
Preparaty mikrobiologiczne stanowią idealne rozwiązanie na stawiane wyzwania z ograniczeniem stosowania nawozów syntetycznych. Nie każdy biopreparat jest odpowiedni dla naszych upraw. Najwyższą skutecznością będą charakteryzować się biopreparaty, które powstały na bazie mikroorganizmów wyizolowanych z polskich gleb. Mikroorganizmy takie będą uzupełniać rodzimą mikroflorę, nie będą jej zaburzać oraz będą miały małą ilość naturalnych wrogów. Dodatkowo będą dobrze przystosowane do charakterystyki ziem polskich jak np. pH, źródło węgla, temperatury itd. Wprowadzanie gatunków obcych może się okazać zbędnym wydatkiem, gdyż takie mikroorganizmy często nie są przystosowane do naszego klimatu i roślin uprawnych.
Firma BGD lab, połączyła najbardziej efektywne mikroorganizmy w preparacie Novobakt AzoFosfo, dzięki czemu gotową mieszaninę bakterii solibilizujących fosfor (Bacillus megaterium) oraz bakterii wiążących wolny azot (Azotobacter chroococcum i Azospirillum lipoferum) można aplikować w jednym zabiegu. Bakterie pochodzą z polskich gleb, co daje wyższą efektywność kolonizacji i adaptacji mikroorganizmów do naszego środowiska glebowego. Mikroorganizmy w preparacie tworzą konsorcjum (nie są antagonistyczne w stosunku do siebie), które zasiedlają ryzosferę korzeniową, gdzie nie tylko dostarczają roślinom makroelementów pozyskanych z powietrza czy gleby, ale również mikroelementów w postaci bakteryjnych chelatów. Dodatkowym atutem mikroorganizmów jest zdolność do wytwarzania fitohormonów wzrostu, dzięki czemu rośliny budują większy system korzeniowy i części nadziemnych. Budowanie systemu korzeniowego w początkowej fazie wzrostu uprawy jest kluczowe w warunkowaniu plonu oraz zdolności przetrwania niekorzystnych warunków środowiska jak np. susza.
Wykorzystywanie mikroorganizmów w rolnictwie stawia wiele wyzwań, jak również wymaga wdrożenia nowego podejścia do uprawy. Preparaty zawierające mikroorganizmy glebowe powinny być aplikowane w dni pochmurne, w czasie deszczu, rosy, lub w godzinach późno wieczornych, gdy wilgotność powietrza wzrasta. Powyższe warunki, sprzyjają kolonizacji i przemieszczaniu się mikroorganizmów do i w glebie, dzięki czemu bakterie czy grzyby mogą zacząć swobodnie się rozwijać w swoim środowisku docelowym.
Ważny jest też dobór kropli opryskiwacza którym aplikujemy preparat z bakterii doglebowych. Im większa kropla, tym wyższe prawdopodobieństwo, że trafi do gleby. Trzeba mieć na uwadze, że blaszka liściowa roślin uprawnych jest tak zaprojektowana, aby zbierać krople i umożliwić im przemieszczenie się poprzez ogonek liściowy pod podstawy pędu roślin, czyli defacto bezpośrednio do korzeni.
Zmieniające się warunki klimatyczne, jak również specyfika roślin i jej uprawy niejako wymusza na rolniku szukania alternatywnych metod stymulowania i ochrony upraw. Dodatkowo zmieniające się warunki prawne na szczeblu unijnym i krajowym, ambitnie nakierowane na ochronę środowiska i klimatu, kreują pracę rolnika dbającego o bioróżnorodność przyrodniczą. Preparaty mikrobiologiczne wpisują się w narastający trend podążania za biologią roślin uprawnych, zachowania dobrostanu uprawy oraz wzbogacania gleb naturalnymi środkami. Zachowanie równowagi mikroorganizmów glebowych i racjonalne wsparcie upraw pomaga zwiększyć plon, jednocześnie ograniczając koszty produkcyjne.
